Vào những thời xa xưa, mẹ của bồ tát, vua Kosala v.v... có những giấc mơ. Các Bà la môn thông thái phải giải thích giấc mơ đó đem lại những ảnh hưởng tốt hoặc xấu. Ngày nay, có nhiều người rất sáng suốt chỉ bảo cho chúng ta những ảnh hưởng chính xác của những giấc mơ. Chỉ bằng cách đọc sách chúng ta có thể biết giấc mơ là lành hoặc dữ.

Theo Aṭṭhakathā những bậc thầy đã giải thích trong Aṅguttara Pāli Mahā Supina Sutta, có bốn nguyên nhân xảy ra những giấc mơ:

1. Dhātukkhobhato: giấc mơ do các nguyên tố (dhātu) gây ra
2. Anubūtapubbato: giấc mơ do kinh nghiệm quá khứ gây ra
3. Devatopasamhārato: giấc mơ do chư thiên gây ra
4. Pubbanimittato: giấc mơ do biết trước những sự kiện tương lai.

1. Những giấc mơ do các nguyên tố gây ra nghĩa là vì các cơ quan trong cơ thể rối loạn ta có những giấc mơ xấu và đáng sợ như là rơi từ trên cao, bay trong không gian, bị đuổi bởi các con voi, ngựa, sư tử, báo, cọp và dã thú đáng sợ hoặc những kẻ cướp.

Loại giấc mơ do các nguyên tố rối loạn không thể là thật cũng không thể là những sự kiện nằm mơ sẽ xảy ra trong tương lai.

2. Những giấc mơ do kinh nghiệm quá khứ gây ra nghĩa là ta mơ thấy những điều tốt lành hoặc những điều không dễ chịu và đáng sợ. Cũng mơ nghe những âm thanh dịu dàng và du dương hoặc những âm thanh đáng sợ và mơ thấy ăn và uống những thức hấp dẫn.

Những loại giấc mơ này chỉ là sự nhớ lại những kinh nghiệm quá khứ và sẽ không xảy ra nữa. Do đó, chúng không thể trở thành hiện thực.

3. Những giấc mơ do các chư thiên gây ra nghĩa là vì được yêu mến bởi các chư thiên họ khiến ta mơ những giấc mộng đẹp hoặc bởi vì họ giận ghét ta họ cố gắng làm cho ta mơ thấy những điều không khả ái. Như vậy loại giấc mơ do các chư thiên gây ra mang lại cho ta những kết quả lành và dữ.

Những giấc mơ do sự yêu ghét của chư thiên gây ra đôi khi là thật và đôi khi là giả. Nếu ta mơ vì chư thiên yêu mến, nó là thật nhưng nếu ta mơ vì sự thù ghét của họ nó là giả.

Những ai mà không muốn có những giấc mơ này trước khi đi ngủ phải rải tâm từ về phía những chư thiên hộ trì, hoặc những chư thiên trong nhà, trong vườn tược, trong thị tứ, trong rừng và tất cả chúng sanh trong mười phương.

Vào thời xưa ở Celon ( Srilanka), một thượng tọa già trú trong tu viện Nāga ở Rohana đã ra lệnh hạ một cội cây tên là Thiết mộc thuộc giống Ấn độ không có xin phép chư Tăng trước. Vị chư thiên hộ trì cội cây đó nổi giận với vị thượng tọa già và cho một giấc mơ có thực lần đầu để khiến cho vị thượng tọa tin tưởng những giấc mơ.

Lần thứ hai vị chư thiên cho một giấc mơ khiến cho vị tỳ khưu già này bất an, "Bảy ngày từ hôm nay, thí chủ ủng hộ của ngài là đức vua sẽ chết". Vị thượng tọa già được báo trong giấc mơ, nghĩ rằng việc ấy sẽ xảy ra nên kể tin này cho những cận thần, tất cả đều rất lo lắng cho vua và than khóc.

Khi vua yêu cầu họ cho biết lý do ưu bi, họ trả lời rằng theo vị thượng tọa già, vua sẽ qua đời vào ngày thứ bảy từ đây. Và đó là lý do họ than khóc. Vua tính các ngày trôi qua cho đến ngày thứ bảy không có qua đời, vua nói rằng vị thượng tọa đã tiên đoán sai và làm mọi người kinh sợ. Nhà vua liền truyền lệnh chặt tay chân của vị thượng tọa. Do vậy, vì giấc mơ vị chư thiên cho thấy là giả nên vị tỳ khưu phải chuốc lấy họa.

4. Giấc mơ do biết trước những sự kiện tương lai nghĩa là do năng lực của các phước thuộc thiện nghiệp, ta có những giấc mơ về những sự kiện tốt lành sắp đến và do năng lực của những tội thuộc bất thiện nghiệp ta có những giấc mơ về những điềm báo bất tường. Do vậy giấc mơ do những sự kiện tốt xấu sẽ xảy ra trong tương lai.

Loại giấc mơ này chắc chắn sẽ cho những quả lành do những phước thuộc thiện nghiệp. Và nhất định sẽ có những ảnh hưởng xấu do những tội thuộc bất thiện nghiệp. Do đó, những giấc mơ do những điềm báo trước sẽ là thật và xảy ra trong tương lai.

Vào giữa đêm 14 tháng tư (Vesākha) và bình minh Đức Bồ Tát mơ thấy ngài nằm ngủ trên cái gối là núi Meru, đặt tay trái trên biển Đông và tay phải trên biển Tây và đặt hai chân ở biển Nam. Bởi vì ngài đã mơ lúc giữa đêm và bình minh nên ngài chứng nhất thiết chủng trí (sabbaññuta ñāna), được thực sự giác ngộ thành Phật. Đó là một điềm báo trước. Giấc mơ trở thành hiện thực khi được mơ.

*

Chúng ta biết bốn loại giấc mơ này là thật hoặc giả theo thời gian ta đã mơ. Những giấc mơ ban ngày, phần đầu của đêm, nữa đêm, khoảng 3 giờ sáng phần lớn là không chính xác. Trong khi đó, những giấc mơ lúc bình minh phần lớn là chính xác.

Bốn loại giấc mơ này được mơ bởi các phàm phu (puthujjana), dự lưu (sotāpanna), nhất lai (sakadāgāmi) và a na hàm (anāgāmi). Chư vị a la hán không còn mơ nữa. Những ai mà thực hành thiền hiếm khi có ba loại giấc mơ trước.

Đó là lý do tại sao những con trai và con gái thuộc dòng dõi ưu tú không muốn có những giấc mơ xấu phải thực hành đề mục hơi thở vào và ra (anāpāna). Khi chuẩn bị đi ngủ họ phải quán xét sự sanh diệt của bụng bằng cách chánh niệm vào sự "sinh" và "diệt".