BuddhaSasana Home Page

Vietnamese, with Unicode Times font


Nhận chân Khổ đế

Thiền sư Ajahn Chah
Tỳ-khưu ni Liễu Pháp dịch

Nguyên tác Anh ngữ: "Understanding Dukkha"


Nó dính ngoài da ri đi vào tht, t tht nó đi vào xương. Nó như con mi ăn vào thân cây, ăn vào th g, ăn vào trong lõi, và cui cùng thì cây chết.

Chúng ta ln lên như vy. Cha m chúng ta dy cho chúng ta nm bt và đeo níu, gán cho mi th mt ý nghĩa nào đó, tin tưng mt cách chc chn rng chúng ta tn ti như mt thưc th đc lp, và rng mi th thuc v chúng ta. T khi sinh ra chúng ta đã đưc dy như vy. Chúng ta nghe nhng diu này đưc nhc đi nhc li mãi, và nó đã đi sâu vào tâm thc ca chúng ta và li đó như mt thói quen c hu ca chúng ta. Chúng ta đưc dy là phi to nên mi th, tích lũy và gi gìn, xem nhng th đó là quan trng và là tài sn ca mình. Đó là nhng gì mà cha m chúng ta biết, và là nhng gì mà cha m dy cho chúng ta. Vì vy nó đi vào trong tâm trí, trong xương tu ca chúng ta.

Khi chúng ta quan tâm đến vic hành thin và nghe các v thin sư ging, tht không d hiu chút nào. Chúng ta khó nm bt đưc nhng điu đó. Các ngài dy chúng ta đng nên nhìn nhn và hành đng theo cách cũ, nhưng khi chúng ta nghe, nó không đi vào tâm trí ca chúng ta, mà chúng ta ch nghe bng l tai mà thôi. Con ngưi rt khó thy đưc chính mình.

Vì vy mà chúng ta ngi nghe pháp, nhưng ch có âm thanh đi vào tai mà thôi. Ý nghĩa cua bài pháp không đi vào đưc bên trong đ tác đng đến chúng ta. Cũng như khi đánh quyn Anh, chúng ta c đánh hoài mà anh chàng đi th không chu đo ván. Chúng ta b kt vào tính t ph ca mình. Các bc trí nói rng chuyn mt ngn núi t ch này qua ch khác còn d hơn là chuyn đưc tính t ph ca con ngưi.

Ta có th dùng cht n đ san bng ngn núi và chuyn đt đi ch khác, nhưng s chp chc vào lòng t ph ca con ngưi thi hi ôi, tht khó làm sao. Các bc trí có th dy cho chúng ta cho đến tn ngày chúng ta nhm mt, nhưng các ngài cũng không th dit đưc tính t ph ca chúng ta. Nó s còn đó, tht là bn chc. Nhng ý tưng sai lm và nhng khuynh hưng bt thin tht là vng chc và khó thay đi, và chúng ta li không ý thc đưc điu đó. Vì vy các bc trí mi nói rng di b cái tính t ph này và chuyn cái hiu biết sai lm qua cái hiu biết đúng đn là điu khó làm nht.

Đi vi phàm phu chúng ta, tiến hoá đ tr thành bc thin tri thc qu là khó khăn. Phàm phu là nhng ngưi còn b vô minh dày đc, ti tăm, và c b đm chìm mãi trong vô minh và tăm ti. Bc thin tri thc thì đã làm cho mi th sáng t hơn. H dy cho con ngưi t soi sáng, nhưng ngưi ta không mun làm điu đó, bi vì ngưi ta không hiu đưc tình trng tăm ti ca mình. Vì vy mà h c mãi lang thang trong tâm trng ri rm mà không h hay biết.

Nếu chúng ta bt gp mt đng phân trâu, chúng ta s không nghĩ nó là ca mình và s không mun bc nó lên. Chúng ta c đ nó y nguyên như vy, vì chúng ta biết nó là cái gì.

Đó chính là mt tt ca cái bt tnh. Nhng điu xu xa là vt thc ca nhng ngưi xu. Nếu chúng ta dy h làm điu tt, h s không quan tâm, mà ch mun tiếp tc như cũ, vì h không thy đưc cái tai hi ca vic ác. Không thy đưc s tai hi thì không th nào sa đi. Nếu quý v nhn ra điu đó, quý v s nghĩ rng, A, c cái đng phân ca ta không có giá tr bng mt miếng vàng nh xíu, và lúc đó quý v ch mun có vàng ch không mun đng phân na. Còn nếu không nhn ra điu này, thì mãi mãi quý v ch là ch nhân ca đng phân. Và nếu có ngưi đem cho mt viên kim cương hay viên hng ngc thì quý v cũng chng màng.

Đó là mt tt ca cái bt tnh. Vàng bc kim cương đưc xem là nhng th quý giá trong cõi ngưi. Còn cái hôi hám và thi ra li tt cho rui nhng và các li côn trùng khác. Nếu quý v đem nưc hoa mà ri lên thì chúng li bay mt. Nhng ngui tà kiến cũng có thái đ tương t đi vi cái tt. Nhng ngưi tà kiến, ô nhim, cho nhng cái xu xa là tt. Dù cho điu đó tht s là xu xa, là hôi hám, và chúng ta có bo h như vy thì h vn nói là nó rt thơm tho. H không th thay đi cái nhìn ca h mt cách d dàng. Vì vy mà dy cho h thì tht không d chút nào.

Nếu quý v ôm mt bó hoa tươi thì rui nhng nó không thèm nhìn đến. Nếu quý v có tr tin cho chúng chúng cũng không thèm bay đến. Nhưng đâu có xác chết, đâu có vt thi ra, thì đó là nơi chúng bay đến. Quý v không cn phi gi chúng, chúng cũng bay đến ngay. Tà kiến cũng như vy. Nó tìm thy hoan h trong nhng th tương t. Nhng th hôi hám và thi ra là nhng th tt đp đi vi nó. Nó s sa vào và đm chìm trong đó.

Nhng th thơm tho ngt ngào đi vi con ong thì li không ngt ngào đi vi con rui. Con rui s không tìm thy cái gì tt đp hay giá tr trong đó và s không ưa thích th đó. Tu tp có khó khăn, nhưng mt khi chúng ta đã bt đu thì chúng ta st qua khó khăn ri mi có đưc s thoi mái, thanh thn. Trong tu tp, chúng ta s phi bt đu vi s tht v kh, tính cht không va lòng ca kiếp sng. Nhưng khi va thy kh thì chúng ta lin nn lòng. Chúng ta không mun nhìn vào nó. Kh là s tht, nhưng chúng ta vn c mun có mt cách nào đó đ ln tránh nó. Tương t như vic chúng ta không thích nhìn ngưi già nua mà ch thích ngm nhng thiếu n tr trung.

Nếu chúng ta không chu nhìn vào đau kh, chúng ta s không bao gi hiu đưc đau kh, dù chúng ta có sng bao nhiêu kiếp. Kh là mt chân lý vi diu. Nếu chúng ta chu nhìn vào nó, thì chúng ta s bt đu nghĩ cách đ thoát khi nó. Cũng như khi chúng ta mun đi đâu mà đưng b chn thì chúng ta s nghĩ đến vic tìm mt li đ qua. C tinh tn ngày này qua ngày khác, ri chúng ta st qua. Khi gp phi mt s khó khăn nào, chúng ta cũng s phát trin trí tu bng cách này. Nếu không nhìn vào đau kh, không tht s nhìn vào chúng và gii quyết vn đ ca chính mình, thì chúng ta s đi ngang qua chúng mt cách h hng.

Trong khi hưng dn cho ngươì khác tu tp, tôi luôn ch cho ngưi ta thy ra đau kh, vì kh chính là con đưng đưa Đc Pht đến giác ng. Ngài mun chúng ta thy ra kh, nguyên nhân ca nó, s chm dt đau kh, và con đưng đưa đến s chm dt đau kh. Nếu quý v không đi con đưng này thì không còn con đưng nào khác. Con đưng duy nht là thy ra kh, nguyên nhân ca kh, s chm dt đau kh, và con đưng đưa đến s chm dt đau kh. Chính nh con đưng này mà các bc thánh, k t bc thánh Nhp lưu tr đi, thoát ra khi đau kh. Vì vy thy đưc kh là điu rt cn thiết.

Nếu chúng ta biết, thì chúng ta s thy nó trong bt c cái gì mà chúng ta đang cm nhn. Vài ngưi cm thy rng h không tht s kh lm. Nhưng tu tp trong Pht giáo là đ gii thoát chúng ta ra khi đau kh. Chúng ta nên làm gì đ không còn phi đau kh? Khi kh khi lên, chúng ta nên tìm hiu nguyên nhân vì sao nó sanh khi. Và mt khi đã thy rõ nguyên nhân, chúng ta có th thc tp đ loi tr đi nhng nguyên nhân đó. Đ chm dt kh, chúng ta phi hiu con đưng đưa đến dit kh. Khi đã đi trên con đưng đó đến ch thành tu thì kh s không còn sanh khi. Trong Pht giáo, đây chính là con đưng gii thoát.

Làm cái gì trái vi thói quen ca mình thưng khiến ta kh s. Và thưng vì chúng ta s kh, nên có điu gì làm chúng ta kh s thì chúng ta không mun làm điu đó. Chúng ta ch thích cái gì có v tt và đp đ, nên chúng ta nghĩ rng cái gì liên quan đến kh thì thưng là xu. Nhưng không phi như vy. Kh chính là mt s tht, mt chân lý. Nếu kh hin din trong tâm, nó s là nguyên nhân khiến cho quý v nghĩ đến vic gii thoát. Nó khiến cho quý v phi suy tư, chiêm nghim. Quý v s không ng quá say, vì mi mê nghĩ cho ra tht s cái gì đang din ra, c gng tìm cho ra nguyên nhân và kết qu ca nó.

Nhng ngưi hnh phúc thưng không phát trin đưc trí tu. H đang say ng. Như con chó đưc cho ăn quá no. Sau khi ăn xong nó không mun làm gì na. Nó có th ng sut ngày. Ngay c khi ăn trm đến nó cũng không thèm sa, vì nó quá no, quá mt mi. Nhưng nếu quý v cho nó ăn ít thôi, thì nó s tnh táo và năng đng. Ch cn có ngưi lén đến gn nó s nhy chm lên và sa. Quý v có thy điu đó không?

Con ngưi chúng ta b mc by và cm tù trong thế gii này, vi tht nhiu phin toái, và vì vy chúng ta luôn luôn nghi ng, bi ri và lo lng. Đây không phi là trò đùa, mà tht s đi sng tht khó khăn và đy bt trc. Vì vy có mt cái gì đó mà chúng ta cn phi loi b. Theo phương pháp tu tp, chúng ta cn nên t b cái thân này, t b chính chúng ta. Chúng ta phi nguyn t b thân mng ca mình. Chúng ta có th thy gương ca nhng bc x ly vĩ đi, chng hn như Đc Pht. Ngài là mt bc quý tc trong dòng Sát Đế L, nhưng ngài đã t b tt c và không bao gi quay li. Ngài là ngưi tha kế tt c uy quyn và tài sn, nhưng ngài đã có th t b chúng.

Nếu chúng ta nói v pháp vi diu, nhiu ngưi s cm thy hong s. H s không dám bưc vào. Ngay c khi nói Đng làm các vic ác, nhiu ngưi cũng đã không làm ni. S tht là như vy. Vì vy mà chúng ta phi tìm ra nhng cách khác đt qua điu này, và có mt điu tôi thưng hay nói, đó là dù chúng ta có hài lòng hay bc bi, hnh phúc hay đau kh, than khóc hay ca hát, gì đi na, thì khi chúng ta đang còn sng trong cuc đi này, chúng ta đu đang sng trong mt cái lng. Chúng ta không th thoát ra khi cái cnh b nht trong lng. Dù cho quý v giàu, quý v cũng b nht trong lng, dù cho quý v nghèo, quý v cũng b nht trong lng. Nếu quý v ca hát nhy nhót, quý v cũng ca hát nhy nhót trong lng. Nếu quý v coi film thì quý v cũng đang coi film trong lng.

Cái lng này là gì? Đó là cái lng ca sinh, ca già, ca bnh và ca chết. Bng cách đó, chúng ta đang b cm tù trong cuc đi này. Chúng ta c nghĩ cái này ca tôi, cái kia ca tôi, mà không biết tht s chúng ta là ai và đang làm cái gì. Thc ra toàn b nhng điu chúng ta đang làm ch là tích cha thêm đau kh cho chính chúng ta. Không phi là cái gì xa xôi gây nên đau kh ca chúng ta, mà chúng ta không chu nhìn vào chính mình. Dù chúng ta có sng tin nghi và thoi mái đến đâu, đã sinh ra thì chúng ta không th thoát khi già, chúng ta s phi bnh, và ri chúng ta s phi chết. Đây chính là kh, ngay đây và bây gi.

Lúc nào chúng ta cũng có nguy cơ b đau hay bnh. Bnh tt có th xy đến bt c lúc nào. Cũng như chúng ta đã ăn cp mt th gì đó, và ngưi ta có th đến bt chúng ta bt c lúc nào, vì chúng ta đã ăn cp. Tình cnh ca chúng ta là như vy. Luôn luôn có nguy him và bt trc. Chúng ta sng gia nhng th tai hi, sinh, già, bnh ng tr đi sng ca chúng ta. Chúng ta không th đi bt c nơi nào đ trn tránh chúng. Chúng có th đến bt chúng ta bt c lúc nào, vì lúc nào chúng cũng có cơ hi. Vì vy chúng ta phi nhưng b chúng và chp nhn tình hung. Chúng ta phi nhn ti. Nếu chúng ta làm vy thì bn án s không quá nng n. Nếu không, thì chúng ta s phi đau kh nhiu hơn. Nếu chúng ta nhn ti, thì hình pht s nh hơn, và chúng ta s không b giam gi quá lâu.

Khi thân này sinh ra, nó không thuc vào ai c. Nó cũng ging như cái thin đưng. Khi thin đưng xây xong, nhn có th đến , thn ln có th đến , tt c các loi côn trùng và bò sát đu có th đến . Rn cũng có th đến . Bt c cái gì cũng có th đến trong đó. Nó không ch là thin đưng ca chúng ta, mà là ch trú ng cho tt c mi sinh vt.

Thân ca chúng ta cũng như vy. Nó không phi là ca chúng ta. Nhiu th khác đến và ký sinh vào thân này. Bnh, đau, già đến và li, và chúng ta phi cng sinh vi chúng. Khi thân này đi đến tn cùng ca đau kh bnh tt và cui cùng suy sp, chết đi, thì không phi là chúng ta chết. Vì vy đng nm gi gì vào cái thân này. Mà thay vào đó hãy dùng cái thân này đ chiêm nghim, thì s dính mc s dn dn đưc đon dit. Khi quý v nhìn nhn chính xác, thì tà kiến s chm dt.

Chính s sinh đã to nên gánh nng này cho chúng ta. Nhưng thông thưng chúng ta không th chp nhn điu đó. Chúng ta nghĩ rng không đưc sinh ra mi là điu t hi nht. Chết và không đưc sinh ra là điu đáng bun nht trên đi, đó là điu mà chúng ta suy nghĩ. Chúng ta thưng nghĩ đến nhng gì mình mun có trong tương lai. Ri chúng ta còn mong ưc: Kiếp sau cho tôi đưc sanh lên cõi tri, hay cho tôi đưc sinh làm ngưi giàu có.

Chúng ta đang mong cu mt gánh nng thm chí còn nng hơn, mà cng là nhng th đó s đem li hnh phúc.

Vì vy đ đi sâu vào pháp tht rt khó khăn. Chúng ta cn phi có s suy tư nghiêm túc.

Cách suy nghĩ như trên hoàn toàn trái vi nhng gì Đc Pht dy, và cách suy nghĩ đó tht nng n. Đc Pht dy chúng ta hãy buông b và x ly, nhưng chúng ta li nghĩ rng chúng ta không th buông b. Vì vy chúng ta c mang ly và gánh nng càng ngày càng nng hơn. Chính s sinh là nguyên nhân ca cái nng n này.

Đi xa hơn mt chút, quý v có biết là tham ái có gii hn hay không? Ti mc nào thì nó s tho mãn? Nếu chúng ta xem xét tht k, chúng ta s thy rng tham ái không bao gi đưc tho mãn. Nó c tiếp tc mun có thêm và thêm mãi, dù cho s tham mun có đem li cho chúng ta nhiu đau kh đến có th chết đưc, nhưng tham ái vn c tiếp tc đòi hi, bi vì nó không h có s tho mãn.

Điu này rt quan trng, nếu chúng ta có th suy nghĩ mt cách rt quân bình và chng mc. Ví d như áo qun. Chúng ta cn bao nhiêu b áo qun? Và thc ăn: Chúng ta ăn bao nhiêu? Ti đa thì mi ba chúng ta có th ăn 2 dĩa, và như vy là đ. Nếu chúng ta biết chng mc, thì chúng ta có th hnh phúc và thoi mái, nhưng thưng thì ít ai làm đưc điu này.

Đc Pht có dy mt pháp đ đưc giàu, tc là bng lòng vi nhng gì mình đang có. Ngưi nào bng lòng vi nhng gì mình đang có, ngưi đó là ngưi giàu.

Tôi nghĩ điu này rt đáng hc. Nhng gì Đc Pht dy đu đáng đ chúng ta hc và chiêm nghim. Trưc hết, điu này ch cho chúng ta li sng đo đc. Nếu chúng ta có đ tài sn vt cht đ sng, thì chúng ta có th dùng pháp này đ không b sa đo vào ác đo.

Ri s tu tp còn đi xa hơn, và uyên thâm hơn nhiu. Mt s quý v có th s không hiu ni. Chng hn như li nói ca Đc Pht là s không còn s tái sinh cho ngài na, rng sanh và hu đã chm dt vi ngài. Nghe điu này quý v cm thy không thoi mái. Nói rõ hơn, Đc Pht nói rng chúng ta không nên sinh ra na, vì sinh chính là đau kh. Đc Pht ch xoáy sâu vào mt đim, chiêm nghim nó, và nhn ra s nng n ca nó, đó là s sinh. Sinh ra là tt c h lu đau kh lin đi kèm theo. Đau kh xy ra đng thi vi s sinh. Sinh ra trong đi này, chúng ta có mt, ming, mũi, tt c đi cùng, cũng ch vì có sinh. Nhưng nếu chúng ta nghe nói chết mà không sinh li na, chúng ta cm thy đó như là s sp đ hoàn toàn. Chúng ta không mun đi đến mc tiêu đó. Nhưng giáo lý sâu xa nht ca Đc Pht chính là đây.

Ti sao bây gi chúng ta đau kh? Bi vì chúng ta đã sinh ra. Vì vy mà ngài dy chúng ta nên chm dt s sinh. Đây không ch nói v cái thân sinh ra và cái thân chết đi. Điu đó quá d thy - mt đa tr cũng có th hiu đưc. Hơi th chm dt, thân th bt đng và nm yên mt ch. Đó là nhng gì chúng ta thưng nghĩ khi nói đến cái chết. Nhưng mt ngưi chết đang th là điu chúng ta chưa h biết. Mt ngưi chết mà vn đi đng nói cưi là điu chúng ta chưa tng nghĩ đến. Chúng ta ch biết cái thi hài không còn hơi th, và gi đó là cái chết.

Cũng vy đi vi s sinh. Khi nói đến ngưi nào đưc sinh ra, chúng ta nghĩ ngay đến mt ngưi ph n vào nhà thương và sinh con. Nhưng quý v có đ ý đến cái sát na khi tâm sinh, như khi chúng ta ni gin vì mt chuyn gì đó? Đôi khi tình thương đưc sinh ra. Đôi khi s thù hn đưc sinh ra. Vui thích hay pht lòng, tt c các trng thái đó không gì khác hơn chính là s sinh.

Chúng ta đau kh cũng ch vì điu này. Khi mt thy cái gì khó chu, kh phát sinh. Khi tai nghe điu gì ta không thích, kh cũng phát sinh. Ch có kh mà thôi.

Đức Phật đ thu tm điều ny bằng cch ni rằng chỉ c một đống đau khổ chồng chất. Khổ sinh ra v khổ diệt đi. Đ l tất cả những g hiện hữu. Chng ta cứ vồ lấy v chiếm đoạt n mi, vồ lấy sự sinh, vồ lấy sự diệt, m khng bao giờ thật sự hiểu n.

Khi kh sinh, chúng ta gi nó là đau kh. Khi kh dit, chúng ta gi nó là hnh phúc. Sinh và dit ch là mt m đ cũ. Đc Pht dy chúng ta quan sát sinh và dit ca thân và tâm. Ngoài cái này ra thì không còn gì khác. Nói vn tt, không có hnh phúc mà ch có đau kh. Chúng ta nhn rõ kh là kh khi nó phát sinh. Nhưng khi nó dit thì chúng ta li xem nó là hnh phúc. Chúng ta thy như vy, và đt tên cho nó như vy, nhưng thc tế thì không phi vy. Nó ch là kh dit. Kh sinh và dit, sinh và dit, và chúng ta thì c v ly và nm bt nó. Hnh phúc xut hin thì chúng ta vui mng. Bt hnh đến thì chúng ta su kh. Nhưng chúng như nhau thôi, ch có sinh và dit. Khi có sinh, thì có mt cái gì đó, và khi có dit thì cái đó biến mt. Đây là ch khiến chúng ta nghi ng. Vì vy mà Đc Pht dy rng kh sinh và dit, và ngoài cái đó ra thì không còn cái gì khác. Khi đã nhn ra diu đó, thì thy ch có kh mà thôi. Nưng thưng chúng ta không thây rõ ràng như vy.

Chúng ta không nhn ra rõ ràng rng ch có kh, bi vì khi kh dit, chúng ta thy đó là hnh phúc. Chúng ta nm ly nó và b kt đó. Chúng ta không tht s thy đưc cái gì đang xy ra ch là sinh và dit.

Đc Pht đã tóm tt bng cách nói rng ch có sinh và dit, ngoài ra không còn gì khác. Điu này rt khó hiu. Nhưng mt ngưi tht s sng vi pháp thì không cn phi nm bt bt c điu gì và luôn sng t ti. Đó là s tht.

S tht là trên đi này không có mt cái gì làm đưc điu gì cho ai. Không có điu gì cn phi lo lng. Không có cái gì đ mà than khóc, và cũng không có cái gì đ mà vui cưi. Không có mt cái gì là c hu đ đáng vui hay đáng bun.

Chúng ta có th nói năng bình thưng, khi quan h vi ngưi khác theo cách xã giao thông thưng. Điu đó có th chp nhn đưc. Nhưng nếu chúng ta tiếp tc suy nghĩ theo cách thông thưng thì điu đó s dn đến kh đau và nưc mt.

Tht ra, nếu chúng ta thc s thy pháp và quan sát nó mt cách liên tc thì không có cái gì c, ch có sanh và dit. Không có hnh phúc hay đau kh. Tâm s tch lng khi không còn có hnh phúc và đau kh. Khi còn có hnh phúc và đau kh thì còn có tr thành và sinh ra.

Chúng ta thưng to mt loi nghip, đó là c gng chm dt đau kh đ có đưc hnh phúc. Đó là điu chúng ta mong mi. Nhưng cái mà chúng ta mong mi không phi là s an tnh, mà là hnh phúc và đau kh. Mc đích ca Pht giáo là tu tp đ to nên mt loi nghip vưt lên trên hnh phúc và đau kh, và mang li s an tnh. Nhưng chúng ta không th suy nghĩ như vy. Chúng ta ch có th nghĩ rng có hnh phúc thì chúng ta s có s bình an. Nếu chúng ta có hnh phúc, chúng ta nghĩ vy là đ ri.

Vì vy con ngưi chúng ta luôn luôn mong có đưc tht nhiu th. Có đưc tht nhiu chng nào thì tt chng đó. Đó là cách suy nghĩ thông thưng ca chúng ta. Chúng ta nghĩ rng làm vic tt là đ có đưc kết qu tt, và nếu có đưc kết qu tt thì chúng ta hnh phúc. Chúng ta nghĩ rng đó là tt c nhng gì mình cn phi làm, và dng li đó. Nhưng mà cái tt dn đến đâu? Nó s không tn ti mãi. Chúng ta c phi đi lên đi xung, kinh nghim cái tt và cái xu, c gng ngày đêm đ nm bt cái mà chúng ta cho là tt.

Đc Pht dy rng trưc hết chúng ta phi t b cái xu, và ri thc hin các vic lành. Sau đó ngài li dy rng chúng ta phi t b c cái xu và t b luôn c cái tt, không dính mc vào nó, bi vì nó cũng là mt loi nhiên liu. Khi còn có cái gi là nhiên liu thì rt cuc nó s làm cho bc cháy. Cái tt là nhiên liu. Cái xu cũng là nhiên liu.

Nói đến mc đ này thì ngưi ta không chu ni. Ngưi ta không th làm theo điu đó. Vì vy chúng ta phi quay li t đu và dy v gii. Đng làm hi ln nhau. Hãy có trách nhim vi công vic ca mình, và đng chèn ép hay bóc lt ngưi khác. Đc Pht cũng dy nhng điu này, nhưng ch chng này thôi thì chưa đ.

Ti sao chúng ta đang đây, trong hoàn cnh này? Đó là bi vì có s sinh. Trong bài pháp đu tiên là bài kinh Chuyn Pháp Luân, Đc Pht nói: Sinh đã tn. Đây là kiếp sng cui cùng ca ta. S không còn kiếp sau cho Như Lai. Vy tu tp tht s có nghĩa là gì? Chúng ta cn phi tu tp mt cách đúng đn. Có rt nhiu phương pháp đ hành thin, nhưng đim mu cht là ch phương pháp đó phi đưa quý v đến ch buông b, đến đon dit, đến s chm dt tham ái, dính mc. Cũng như ngưi đi làm nhiu ngh nghip đ sinh sng, có ngưi làm rung, có ngưi buôn bán, có ngưi làm công chc, k sư, công nhân, v.vnhưng có th nói tóm li là kiếm sng. Và đây cũng vy, chúng ta có th gi chung là tu tp theo chánh pháp.

Vy pháp đâu? Pháp đang ngi đây cùng vi chúng ta. Khi quý v già đi, đng nghĩ là có cái gì không n. Khi lưng quý v đau, đng nghĩ đó là cái gì bt thưng. Nếu đau bng, cũng đng nghĩ là có cái gì không n. Nếu quý v đau kh, đng nghĩ là có cái gì không n. Nếu quý v hnh phúc, cũng đng nghĩ là có cái gì không n. Tt c nhng cái này đu là pháp. Đau kh ch là đau kh. Hnh phúc ch là hnh phúc. Nóng ch là nóng. Lnh ch là lnh. Không phi là tôi hnh phúc, tôi đau kh, tôi tt, tôi xu, tôi đưc cái này, tôi mt cái kia. Con ngưi có cái gì đ mà đánh mt? Không có cái gì c. Đưc là pháp. Mt là pháp. Hnh phúc hay thoi mái là pháp. Khó chu cũng là pháp. Nghĩa là không nm bt bt c mt điu kin nào, mà ch nhn ra chúng là gì. Nếu quý v có hnh phúc, quý v nên nhn ra rng: “Ồ, hnh phúc là vô thưng. Nếu quý v đau kh, quý v cũng nhn ra rng: “Ồ, đau kh là vô thưng. Cái này tt tht đó, nhưng nó cũng vô thưng. Cái này t, quá t, nhưng nó cũng vô thưng. Tt c ch là vy thôi. Vì vy không nm bt bt c cái gì.

Đc Pht dy rt nhiu v vô thưng. Vô thưng là gì? Vô thưng là cách vn hành ca các pháp, và chúng không theo ý mun ca bt c ai. Đó là mt chân lý. Đnh lut vô thưng điu hành toàn c thế gii, và ch có đnh lut này mi thưng còn. Đây là đim mà chúng ta b đánh la, và vì vy đây cũng chính là đim mà ta phi nhìn cho k. Bt c cái gì xy ra, hãy chp nhn rng nó đúng là như vy. Cái gì cũng đúng vi bn cht ca nó, đó là chuyn đng và biên đi không ngng. Thân xác ca chúng ta cũng tn ti bng cách như vy. Tt c các hành cũng tn ti bng cách như vy. Chúng ta không ngăn đưc chúng, và chúng không th nào đng yên. Không đng yên chính là bn cht vô thưng ca chúng. Nếu chúng ta không còn chng li thc ti thì bt c đâu chúng ta cũng hnh phúc. Ngi đâu chúng ta cũng hnh phúc. Ng đâu chúng ta cũng hnh phúc. Ngay c khi chúng ta già đi, chúng ta cũng không xem đó là cái gì ghê gm lm. Nếu quý v đng dy và thy đau lưng, quý v nghĩ, À, cũng đúng thôi. Nó đúng như vy, nên không cn phi chng li nó. Và khi cơn đau chm dt, quý v nghĩ: À, thế này thì đ hơn. Nhưng nó không đ hơn. Và vi quý v chưa chết, nó li đau na. Các pháp c vn hành như vy, nên quý v c phi hưng tâm vào s quan sát mà không đ cho nó ri khi s tu tp. Phi kiên trì, và đng quá tin tưng vào bt c cái gì, thay vào đó nên tin tưng vào pháp, rng đi sng là như vy. Đng tin vào hnh phúc, cũng đng tin vào đau kh. Cũng đng kt vào vic theo đui bt c cái gì.

Vi mt nn tng như vy, thì dù diu gì xy ra cũng đng nên lo ngi, vì điu đó không thưng còn, và nó không kéo dài mãi. Cuc đi là vy. Nếu đưc vy tc là chúng ta đã có mt li đi, mt li đi đ làm ch cuc đi và t bo v cho ta. Vi chánh nim và mt s hiu biết rõ ràng, vi trí tu thy rõ mi s vic, đó là con đưng ca s hoà hp. Không ai có th la gt chúng ta, vì chúng ta đã đi vào con đưng đó. Ch cn nhìn vào đây, chúng ta có th bt gp pháp bt c lúc nào.

Trng tâm ca đo Pht là không làm điu ác, gi tâm luôn thanh tnh và phát trin trí tu. Ngày nay mi ngưi đu c gng làm phưc, nhưng ít ngưi nghĩ đến và tht s hiu vic t b điu ác. Nếu tu tp đúng thì chúng ta phi t b điu ác trưc ri mi phát trin điu thin. Nếu chúng ta không t b điu ác, thì chúng ta dùng tâm gì đ làm điu thin? Điu thin s không th li vì không có ch cho nó. Trưc hết chúng ta phi quét hết bi bm, rác rưi. Sau đó chúng ta mi có th đem vào nhng th sch s.

Nếu không hiu rõ điu này chúng ta s không th nào gii quyết đưc vn đ. Nhưng không bao nhiêu ngưi tht s tr li đim này và chiêm nghim đ hiu đúng theo tinh thn ca Đa Pht. Nhưng nếu chúng ta có nim tin vào pháp ca Đc Pht, thì chúng ta s đưc đn đáp. Nếu ngưi ta tht s tin tưng vào Tam Bo, thì s tu tp s tr nên d dàng.

-ooOoo-

Chân thành cám ơn Sư cô Liễu Pháp đã gửi tặng bản vi tính (Bình Anson, 10-2004).


[Trở về trang Thư Mục]
last updated: 08-10-2004