|
Khi
đến Myanmar (Miến Điện), du khách không thể không viếng thăm Bagan - một
thành phố cổ với hơn 2,000 ngôi chùa tháp Phật giáo, được công nhận là
công trình quý giá với ‘di tích khảo cổ tráng lệ và đầy ngạc nhiên nhất
ở Châu Á’. Sự nguy nga và an tĩnh của những ngôi chùa, tháp cổ này đã
cuốn hút khách hành hương chiêm bái, làm họ ngỡ như mình đang lạc vào
cảnh “thần tiên” ngay khi bước vào mảnh đất linh thiêng này.
Theo bia khắc ghi lại, “Bagan”
nghĩa đen là “Arimaddana pura” nghĩa là ‘đánh bại kẻ thù’, hiểu theo
Phật Giáo là ‘chiến thắng các ma’.
Bagan nằm trên bờ phía đông của
sông Ayeyyawaddy, cách thành phố Mandalay 193km về phía nam. Trên 42 km2
của Bagan sừng sững những ngôi chùa, tháp cổ được xây dựng vào đầu thế
kỷ 11 đến thế kỷ 13. Bagan thoạt đầu được xây dựng như một toà thành có
tường bao quanh vào năm 849. Kể từ triều đại vua Anawrahta (1044-1077),
Bagan trở thành vương quốc hùng mạnh, trải rộng tới vùng Bhamo ở phía
Bắc, Salween ở phía Đông, Assam, Aranka cùng vùng Chin ở phía Tây và
vương quốc Mon ở phía Nam. Vua Anawrahta đã chinh phục người Mon, đưa
quốc vương, hoàng gia, các nghệ nhân cũng như thợ thủ công người Mon về
Bagan, đồng thời đem theo Phật giáo Nguyên thủy (Theravada) với sự trợ
giúp đắc lực của vị sư uyên bác Shin Arahan. Nhờ vậy, Phật giáo Nguyên
thủy đã phát triển thịnh vượng qua nhiều triều đại kế tiếp. Chính các vị
vua này đã cho xây dựng những ngôi chùa tháp cao nghiêm, mỹ lệ để bày tỏ
sự tôn kính, lòng mộ đạo của mình.
Vua Anawrahta không phải là vị
vua đầu tiên ở Bagan, tuy nhiên ông là vị vua có nhiều công lao nhất đối
với Phật giáo và là vị vua vĩ đại nhất trong lịch sử Miến Điện. Theo sử
liệu ghi lại, Bagan được thành lập cuối vương quốc Sri Kshetra vào thế
kỷ thứ 2, vị vua cuối của triều đại này đã thống nhất 78 tỉnh thành và
hơn 1,000 làng mạc dưới sự cai trị của 19 vị thủ lĩnh thành một vương
quốc. Ông đã cai trị vương quốc này với hiệu vua Thamutiriz. Tính từ
thời vua Thamutiriz đến vị vua cuối cùng là Tayoke Pyay Min, tổng cộng
có 55 triều vua ở triều đại Bagan. Một điều đáng ghi rằng, những chùa
tháp cổ tại Bagan được xây dựng từ thời vua Anawrahta, khi Phật giáo
Nguyên thủy được truyền vào và thịnh hành ở Miến Điện.
Ban đầu, Bagan có đến 13,000
ngôi chùa, tháp. Sau đó, Bagan chẳng may rơi vào tay người Mông Cổ năm
1287. Nhiều ngôi chùa đã bị sập nát trong lúc phòng thủ chiến đấu. Năm
1975, lại thêm nhiều ngôi chùa bị phá hủy vì trận động đất tại Bagan.
Các công trình kiến trúc, các
bức bích họa, tranh tường, những phù điêu và hình đắp nổi của những ngôi
chùa tháp cổ này là những chứng tích tráng lệ trong thời kỳ hưng thịnh
của Bagan.
Bốn góc của khu vực Bagan là
bốn ngôi chùa tháp nổi tiếng với những cấu trúc tiêu biểu: chùa Ananda
đẹp nhất với bốn bức tượng tư thế đứng của Đức Phật Thích Ca và ba vị
Phật trước đó (chư Phật quá khứ), chùa Shwezigon cổ xưa nhất; chùa
Thatbyinnyu cao nhất, cuối cùng là chùa Dhamma Yangyi đồ sộ nhất.
Chùa Ananda:
ngôi chùa với những tác phẩm nghệ thuật tráng lệ, được vua Kyansittha
xây dựng vào năm 1090. Đây là một tuyệt tác về kiến trúc chùa tháp vào
thời bấy giờ và cũng là một ngôi chùa đẹp nhất ở Bagan ngày nay, tượng
trưng cho ‘trí tuệ vô lượng’ của Đức Phật. Bên trong chùa có bốn tượng
Phật đứng uy nghiêm, cao 10 mét hướng về bốn hướng đông, tây, nam, bắc.
Nhìn những pho tượng Phật, du khách sẽ vô cùng ngạc nhiên trước công
trình vĩ đại, và không khỏi trầm trồ kính phục lòng mộ đạo của người
xưa. Ngoài ra, còn có 80 bức phù điêu tinh xảo miêu tả cuộc đời của Đức
Phật từ lúc đản sanh đến khi thành đạo. Những tác phẩm khắc trên đá, họa
trên trần, mái chùa và tranh tường bằng đất nung tráng men cũng góp phần
tạo nên sắc thái độc đáo của ngôi chùa này. Lễ hội tại chùa Ananda được
tổ chức hàng năm vào tháng 11, thu hút rất nhiều khách hành hương, du
lịch trong và ngoài nước.
Chùa Shwezigon:
đây là ngôi chùa vàng đầu tiên được xây dựng tại Miến Điện và cũng là
mẫu tiêu biểu cho các ngôi chùa sau này. Nhìn từ xa, du khách sẽ cảm
nhận được vẻ linh thiêng toát ra từ kiến trúc kiên cố, tháp trên cùng
hình trụ thếp vàng, đặt trên ba tầng tháp vuông. Đầu tiên, chùa được vua
Anawrahta khởi công xây dựng nhưng phải đến triều đại của vua Kyansittha
ngôi chùa mới được hoàn tất năm 1087. Được biết, đây là ngôi chùa thờ
một xá lợi răng của Đức Phật. Chính vì vậy, người Miến rất tôn kính,
sùng bái ngôi chùa tháp này.
Chùa Thatbyinnyu:
với độ cao 66 mét, cùng với kiến trúc nguy nga tuyệt diệu, ngôi chùa này
trở thành chùa cao nhất ở Bagan. Chùa được vua Alaungsithu cho xây vào
giữa thế kỷ 12, gồm 4 tầng chính. Bước vào cổng phía tây, nhìn lên trên
trần, du khách sẽ rất thích thú khi ngắm nhìn những bức tranh họa vẽ
xinh đẹp.
Chùa Dhamma-Yangyi:
ngôi chùa đồ sộ nhất ở Bagan, được vua Narathu cho xây dựng vào năm
1170. Mặc dù ngôi chùa chưa thật hoàn hảo nhưng vẫn được xem là kiến
trúc bằng gạch nguy nga đồ sộ nhất nơi đây.
Bên cạnh bốn ngôi chùa đặc sắc
này, Bagan còn rất nhiều chùa, tháp uy nghiêm, tráng lệ như là chùa
Manuhar, Shwegugyi, Gawdaw Palin, Gawyyaukgyi, Bupaya, v.v. Quần thể
Bagan là một công trình kiến trúc chùa tháp vĩ đại ở Miến Điện do các vị
vua, hoàng tộc, và người dân cùng nhau đóng góp công sức, tiền bạc, để
xây dựng nên.
Trước vẻ đẹp thiêng liêng của
hàng ngàn ngôi chùa tháp cổ, khách hành hương, du lịch không khỏi bùi
ngùi xúc động, nghiêng mình trước ân đức của người xưa. Một thời huy
hoàng của Bagan cách đây hơn 1,000 năm như ẩn hiện cùng trời trong, mây
trắng, thảm cỏ xanh, cây cao, gió thoảng.
Chuyến hành hương kết thúc,
khách lưu luyến nói lời từ biệt, trong lòng ghi đậm ấn tượng khó phai,
hẹn một ngày sẽ trở lại.
Hòa thượng Chơn Trí
Chùa Pháp Vân
Pomona, California, USA |
