|
KINH GIẢNG
VỀ NIỆM HƠI THỞ VÀO HƠI THỞ RA
Ānāpānasatisuttam, MN 118
Tỳ-khưu Indacanda dịch
Lời Dẫn Nhập:
Đây là bản dịch mới của bài Kinh
Ānāpānasatisuttam thuộc Tạng Kinh, Trung Bộ, tập III, bài
118. Căn cứ theo văn tự, bản dịch này trình bày một số điểm xét
ra có phần khác biệt so với các bản dịch trước đây. Những điểm
này chủ yếu được trình bày ở phần cước chú. Hy vọng sẽ đóng góp
được phần nào lợi ích về tri kiến cho người đọc cũng như sự tu
tập của các hành giả. Văn bản song ngữ Pali - Việt được ghi lại
ở dạng Pdf và có thể hạ tải ở đường dẫn sau:
http://www.tamtangpaliviet.net/VHoc/15/15_118.pdf
Colombo, ngày 19 tháng 09 năm 2010
Tỳ khưu Indacanda.
*****
(Phần Giới Thiệu) [1]
Tôi đã được nghe như vầy: Một thời đức Thế Tôn ngụ tại Sāvatthi, ở
khu vườn phía Đông, nơi lâu đài của Migāramātu, cùng với nhiều vị
Thinh Văn trưởng lão rất được biết tiếng như là đại đức Sāriputta,
đại đức Mahāmoggallāna, đại đức Mahākassapa, đại đức Mahākaccāyana,
đại đức Mahākotthita, đại đức Mahākappina, đại đức Mahācunda, đại
đức Anuruddha, đại đức Revata, đại đức Ānanda, cùng với nhiều vị
Thinh Văn trưởng lão rất được biết tiếng khác nữa.
Vào lúc bấy giờ, các vị tỳ khưu trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy các vị
tân tỳ khưu. Một số tỳ khưu trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy mười tỳ
khưu. Một số tỳ khưu trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy hai mươi tỳ khưu.
Một số tỳ khưu trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy ba mươi tỳ khưu. Một số
tỳ khưu trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy bốn mươi tỳ khưu. Và trong khi
được giáo huấn, được chỉ dạy bởi các vị tỳ khưu trưởng lão, các vị
tân tỳ khưu ấy nhận biết pháp đặc biệt cao quý khác so với trước
đây.
Vào lúc bấy giờ, nhằm ngày Uposatha, là ngày rằm, ngày lễ
Pavāranā, vào đêm trăng tròn đầy, đức Thế Tôn ngồi ở ngoài trời,
được hội chúng tỳ khưu vây quanh. Khi ấy, đức Thế Tôn, sau khi quan
sát hội chúng tỳ khưu đang im lặng, đã bảo các tỳ khưu rằng: “Này
các tỳ khưu, Ta được hài lòng với lối thực hành này. Này các tỳ
khưu, Ta có tâm hài lòng đối với lối thực hành này. Này các tỳ khưu,
vì thế, ở đây, các ngươi hãy ra sức tinh tấn hơn nữa nhằm đạt được
pháp chưa đạt được, nhằm chứng đắc pháp chưa được chứng đắc, nhằm
chứng ngộ pháp chưa được chứng ngộ. Ta sẽ chờ đợi ở chính nơi đây,
tại Sāvatthi, cho đến ngày rằm Komudī, thuộc tháng thứ tư (của mùa
mưa).”
Các tỳ khưu trong xứ sở đã nghe rằng: “Nghe nói đức Thế Tôn sẽ chờ
đợi ở chính nơi đó, tại Sāvatthi, cho đến ngày rằm Komudī, thuộc
tháng thứ tư (của mùa mưa).” Và các tỳ khưu trong xứ sở ấy quy tụ về
Sāvatthi để chiêm ngưỡng đức Thế Tôn. Và các vị tỳ khưu trưởng lão
còn giáo huấn, chỉ dạy các tân tỳ khưu nhiều hơn nữa. Một số tỳ khưu
trưởng lão giáo huấn, chỉ dạy mười tỳ khưu. Một số tỳ khưu trưởng
lão giáo huấn, chỉ dạy hai mươi tỳ khưu. Một số tỳ khưu trưởng lão
giáo huấn, chỉ dạy ba mươi tỳ khưu. Một số tỳ khưu trưởng lão giáo
huấn, chỉ dạy bốn mươi tỳ khưu. Và trong khi được giáo huấn, được
chỉ dạy bởi các vị tỳ khưu trưởng lão, các vị tân tỳ khưu ấy nhận
biết pháp đặc biệt cao quý khác so với trước đây.
Vào lúc bấy giờ, nhằm ngày Uposatha, là ngày rằm, ngày lễ Komudī,
thuộc tháng thứ tư (của mùa mưa), vào đêm trăng tròn đầy, đức Thế
Tôn ngồi ở ngoài trời, được hội chúng tỳ khưu vây quanh. Khi ấy, đức
Thế Tôn, sau khi quan sát hội chúng tỳ khưu đang hoàn toàn im lặng,
đã bảo các tỳ khưu rằng: “Này các tỳ khưu, tập thể này không có việc
nói chuyện nhảm. Này các tỳ khưu, tập thể này không còn việc nói
chuyện nhảm, được thanh tịnh, đã vững vàng ở cốt lõi. Này các tỳ
khưu, hội chúng tỳ khưu này là như thế. Này các tỳ khưu, tập thể này
là như thế. Tập thể như thế này đáng được tiến cúng, đáng được hiến
dâng, đáng được cúng dường, đáng được lễ bái, là nơi để gieo trồng
phước báu của thế gian không gì hơn được. Này các tỳ khưu, hội chúng
tỳ khưu này là như thế. Này các tỳ khưu, tập thể này là như thế. Ở
tập thể như thế này, vật được bố thí ít trở thành nhiều, được bố thí
nhiều thì trở thành nhiều hơn nữa. Này các tỳ khưu, hội chúng tỳ
khưu này là như thế. Này các tỳ khưu, tập thể này là như thế. Tập
thể như thế này là khó gặp ở thế gian. Này các tỳ khưu, hội chúng tỳ
khưu này là như thế. Này các tỳ khưu, tập thể này là như thế. Tập
thể như thế này là xứng đáng đi nhiều do-tuần để yết kiến dầu với
vật thực đi đường ở vai.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu là
bậc A-la-hán, có các lậu hoặc đã cạn kiệt, đã được hoàn mãn, có các
việc cần làm đã làm, có các gánh nặng đã được đặt xuống, có mục đích
của bản thân đã được đạt đến, có các sự trói buộc ở hữu đã được tiêu
diệt, có trí hiểu biết chân chánh, đã được giải thoát. Này các tỳ
khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các
tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu có sự diệt
tận năm hạ phần kiết sử, là hạng hóa sanh, có sự viên tịch Niết Bàn
tại nơi ấy, từ thế giới ấy không có việc quay trở lui. Này các tỳ
khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các
tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu có sự diệt
tận ba loại kiết sử, có sự giảm thiểu của luyến ái-sân hận-si mê, là
bậc Nhất Lai, sẽ đi đến thế gian này chỉ một lần rồi sẽ chấm dứt khổ
đau. Này các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ
khưu này. Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ
khưu có sự diệt tận ba loại kiết sử, là bậc Nhập Lưu, có pháp không
bị thối đọa, có sự tiến đến giác ngộ đã được chắc chắn. Này các tỳ
khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống
gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về bốn sự thiết lập niệm. Này
các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống
gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về bốn chánh tinh tấn. Này các
tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này
các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống
gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về bốn nền tảng của thần thông.
Này các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu
này. Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu
sống gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về năm quyền. Này các tỳ
khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các
tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó
với việc rèn luyện và tu tập về năm lực. Này các tỳ khưu, những tỳ
khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ khưu, ở hội
chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với việc rèn
luyện và tu tập về bảy chi phần đưa đến giác ngộ. Này các tỳ khưu,
những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ
khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với
việc rèn luyện và tu tập về Thánh Đạo tám chi phần. Này các tỳ khưu,
những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống
gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về từ. Này các tỳ khưu, những tỳ
khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ khưu, ở hội
chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với việc rèn
luyện và tu tập về bi. Này các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt
ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này,
có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về hỷ.
Này các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu
này. Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu
sống gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về xả. Này các tỳ khưu,
những tỳ khưu như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ
khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với
việc rèn luyện và tu tập về tử thi. Này các tỳ khưu, những tỳ khưu
như thế có mặt ở hội chúng tỳ khưu này. Này các tỳ khưu, ở hội chúng
tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống gắn bó với việc rèn luyện và
tu tập về tưởng vô thường. Này các tỳ khưu, những tỳ khưu như thế có
mặt ở hội chúng tỳ khưu này.
Này các tỳ khưu, ở hội chúng tỳ khưu này, có mặt những tỳ khưu sống
gắn bó với việc rèn luyện và tu tập về niệm hơi thở vào hơi thở
ra.[2] Này các tỳ khưu, niệm hơi thở vào hơi thở ra được tu tập,
được thực hành thường xuyên là có quả báu lớn, có lợi ích lớn. Này
các tỳ khưu, niệm hơi thở vào hơi thở ra được tu tập, được thực hành
thường xuyên khiến cho bốn sự thiết lập niệm[3] được hoàn bị. Bốn sự
thiết lập niệm được tu tập, được thực hành thường xuyên khiến cho
bảy chi phần đưa đến giác ngộ[4] được hoàn bị. Bảy chi phần đưa đến
giác ngộ được tu tập, được thực hành thường xuyên khiến cho minh và
giải thoát được hoàn bị.
(Tu tập niệm hơi thở vào hơi thở ra)
Và này các tỳ khưu, niệm hơi thở vào hơi thở ra được tu tập như thế
nào, được thực hành thường xuyên như thế nào là có quả báu lớn, có
lợi ích lớn? Này các tỳ khưu, ở đây vị tỳ khưu đi đến khu rừng, hoặc
đi đến gốc cây, hoặc đi đến nơi thanh vắng, ngồi xuống, xếp chân thế
kiết già, giữ thân thẳng và thiết lập niệm luôn hiện diện. Có niệm
vị ấy thở ra, có niệm vị ấy thở vào.
Hoặc trong khi thở ra dài, vị ấy nhận biết:[5] ‘Tôi thở ra dài.’[6]
Hoặc trong khi thở vào dài, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở vào dài.’
Hoặc trong khi thở ra ngắn, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở ra ngắn.’
Hoặc trong khi thở vào ngắn, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở vào ngắn.’
Vị ấy tập luyện:[7] ‘Có cảm giác toàn thân,[8] tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở vào;’[9]
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an tịnh sự tạo tác của thân, tôi sẽ
thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an tịnh sự tạo tác của thân, tôi sẽ
thở vào.’[10]
Vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác hỷ, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác hỷ, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác lạc, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác lạc, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác về sự tạo tác của tâm, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác về sự tạo tác của tâm, tôi sẽ thở
vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an tịnh sự tạo tác của tâm, tôi sẽ
thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an tịnh sự tạo tác của tâm, tôi sẽ
thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác về tâm, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác về tâm, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm hân hoan, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm hân hoan, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm định tĩnh, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm định tĩnh, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm được thoát ra, tôi sẽ thở
ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm được thoát ra, tôi sẽ thở
vào.’
Vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát[11] về vô thường, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về vô thường, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về ly ái dục, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về ly ái dục, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về tịch diệt, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về tịch diệt, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về từ bỏ, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về từ bỏ, tôi sẽ thở vào.’
Này các tỳ khưu, niệm hơi thở vào hơi thở ra được tu tập như vầy,
được thực hành thường xuyên như vầy là có quả báu lớn, có lợi ích
lớn.
(Bốn sự thiết lập niệm được hoàn bị)
Này các tỳ khưu, niệm hơi thở vào hơi thở ra được tu tập như thế
nào, được thực hành thường xuyên như thế nào khiến cho bốn sự thiết
lập niệm được hoàn bị? Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO[12] vị tỳ khưu
trong khi thở ra dài nhận biết: ‘Tôi thở ra dài;’ hoặc trong khi thở
vào dài, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở vào dài;’ hoặc trong khi thở ra
ngắn, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở ra ngắn;’ hoặc trong khi thở vào
ngắn, vị ấy nhận biết: ‘Tôi thở vào ngắn;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm
giác toàn thân, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác toàn
thân, tôi sẽ thở vào;’ vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an tịnh sự
tạo tác của thân, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an
tịnh sự tạo tác của thân, tôi sẽ thở vào;’ này các tỳ khưu, VÀO LÚC
ẤY vị tỳ khưu sống có sự quan sát thân ở trên thân, có nhiệt tâm, có
sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham và ưu phiền ở
thế gian.[13] Này các tỳ khưu, ta nói như vậy về một thân khác nữa
trong số các thân, tức là sự thở ra sự thở vào. Này các tỳ khưu, vì
thế, ở đây, VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu sống có sự quan sát thân ở trên
thân, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế
ngự tham và ưu phiền ở thế gian.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu tập luyện: ‘Có cảm giác hỷ,
tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác hỷ, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác lạc, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện:
‘Có cảm giác lạc, tôi sẽ thở vào;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác sự
tạo tác của tâm, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác sự
tạo tác của tâm, tôi sẽ thở vào;’ vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm an
tịnh sự tạo tác của tâm, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Trong khi
làm an tịnh sự tạo tác của tâm, tôi sẽ thở vào;’ này các tỳ khưu,
VÀO LÚC ẤY vị tỳ khưu sống có sự quan sát thọ ở trên các thọ, có
nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham
và ưu phiền ở thế gian. Này các tỳ khưu, ta nói như vậy về một thọ
khác nữa trong số các thọ, tức là sự chú tâm tốt đẹp đối với sự thở
ra sự thở vào. Này các tỳ khưu, vì thế, ở đây, VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu sống có sự quan sát thọ ở trên các thọ, có nhiệt tâm, có sự
nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế
gian.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu tập luyện: ‘Có cảm giác tâm,
tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có cảm giác tâm, tôi sẽ thở vào;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm hân hoan, tôi sẽ thở ra;’ vị
ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm hân hoan, tôi sẽ thở vào;’ vị
ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm định tĩnh, tôi sẽ thở ra;’ vị
ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm định tĩnh, tôi sẽ thở vào;’ vị
ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm được thoát ra, tôi sẽ thở ra;’
vị ấy tập luyện: ‘Trong khi làm cho tâm được thoát ra, tôi sẽ thở
vào;’ này các tỳ khưu, VÀO LÚC ẤY vị tỳ khưu sống có sự quan sát tâm
ở trên tâm, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có
thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế gian. Này các tỳ khưu, đối với kẻ
có niệm bị quên lãng, không có sự nhận biết rõ rệt, ta không nói về
sự tu tập niệm hơi thở vào hơi thở ra.[14] Này các tỳ khưu, vì thế,
ở đây, VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu sống có sự quan sát tâm ở trên tâm, có
nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham
và ưu phiền ở thế gian.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu tập luyện: ‘Có sự quan sát
về vô thường, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về vô
thường, tôi sẽ thở vào;’ vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về lìa ái
dục, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về lìa ái dục,
tôi sẽ thở vào,’ vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về diệt tận, tôi
sẽ thở ra;’ vị ấy tập luyện: ‘Có sự quan sát về diệt tận, tôi sẽ thở
vào,’ vị ấy tập. ‘Có sự quan sát về từ bỏ, tôi sẽ thở ra;’ vị ấy tập
luyện: ‘Có sự quan sát về từ bỏ, tôi sẽ thở vào;’ này các tỳ khưu,
VÀO LÚC ẤY vị tỳ khưu sống có sự quan sát pháp ở trên các pháp, có
nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham
và ưu phiền ở thế gian. Vị ấy sau khi nhìn thấy sự dứt bỏ tham và ưu
phiền bằng tuệ là người có trạng thái xả tốt đẹp.[15] Này các tỳ
khưu, vì thế, ở đây, VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu sống có sự quan sát pháp
ở trên các pháp, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm, thì
có thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế gian. Này các tỳ khưu, niệm
hơi thở vào hơi thở ra được tu tập như thế, được thực hành thường
xuyên như thế khiến cho bốn sự thiết lập niệm được hoàn bị.
(Bảy chi phần đưa đến giác ngộ được hoàn bị)
Này các tỳ khưu, bốn sự thiết lập niệm được tu tập như thế nào, được
thực hành thường xuyên như thế nào khiến cho bảy chi phần đưa đến
giác ngộ được hoàn bị? Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu sống
có sự quan sát thân ở trên thân, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ
rệt, có niệm, thì có thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế gian, VÀO
LÚC ẤY niệm của vị ấy được thiết lập, không bị quên lãng. Này các tỳ
khưu, VÀO LÚC NÀO niệm của vị tỳ khưu được thiết lập, không bị quên
lãng, VÀO LÚC ẤY niệm giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO
LÚC ẤY vị tỳ khưu tu tập niệm giác chi. VÀO LÚC ẤY, niệm giác chi
của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Trong khi an trú với niệm như thế, vị ấy suy xét, khảo sát, đạt đến
sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy bằng tuệ. Này các tỳ khưu, VÀO
LÚC NÀO vị tỳ khưu, trong khi an trú với niệm như thế, suy xét, khảo
sát, đạt đến sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy bằng tuệ, VÀO LÚC ẤY
trạch pháp giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị
tỳ khưu tu tập trạch pháp giác chi. VÀO LÚC ẤY, trạch pháp giác chi
của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị ấy, trong khi suy xét, khảo sát, đạt đến sự nghiên cứu
toàn diện về pháp ấy bằng tuệ, thì sự tinh tấn được khởi sự, không
bị trì trệ. Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu, trong
khi suy xét, khảo sát, đạt đến sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy
bằng tuệ, mà sự tinh tấn được khởi sự, không bị trì trệ, VÀO LÚC ẤY
tinh tấn giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập tinh tấn giác chi. VÀO LÚC ẤY, tinh tấn giác chi của vị
tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có sự tinh tấn đã được khởi sự, hỷ không liên hệ vật chất
khởi lên. Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO hỷ không liên hệ vật chất
khởi lên đối với vị tỳ khưu có sự tinh tấn đã được khởi sự, VÀO LÚC
ẤY hỷ giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập hỷ giác chi. VÀO LÚC ẤY, hỷ giác chi của vị tỳ khưu đi
đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có tâm hỷ, thì thân cũng an tịnh, tâm cũng an tịnh. Này
các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu có tâm hỷ, thân cũng an
tịnh, tâm cũng an tịnh, VÀO LÚC ẤY, tịnh giác chi được khởi sự đối
với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu tu tập tịnh giác chi. VÀO LÚC
ẤY, tịnh giác chi của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có thân được an tịnh, có sự an lạc, thì tâm được định.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu có thân được an
tịnh, có sự an lạc, tâm được định, VÀO LÚC ẤY, định giác chi được
khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu tu tập định giác
chi. VÀO LÚC ẤY, định giác chi của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của
việc tu tập.
Vị ấy, đối với tâm đã được định tĩnh như thế, là người có trạng thái
xả tốt đẹp.[16] Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu là người có
trạng thái xả tốt đẹp đối với tâm đã được định tĩnh như thế, VÀO LÚC
ẤY, xả giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập xả giác chi. VÀO LÚC ẤY, xả giác chi của vị tỳ khưu đi
đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu sống có sự quan sát thọ ở
trên các thọ –(như trên)– tâm ở trên tâm –(như trên)–
pháp ở trên các pháp, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm,
thì có thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế gian, VÀO LÚC ẤY niệm của
vị này là đã được thiết lập, không bị quên lãng. Này các tỳ khưu,
VÀO LÚC NÀO niệm của vị tỳ khưu là đã được thiết lập, không bị quên
lãng, VÀO LÚC ẤY niệm giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO
LÚC ẤY vị tỳ khưu tu tập niệm giác chi. VÀO LÚC ẤY, niệm giác chi
của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Trong khi an trú với niệm như thế, vị ấy suy xét, khảo sát, đạt đến
sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy bằng tuệ. Này các tỳ khưu, VÀO
LÚC NÀO vị tỳ khưu, trong khi an trú với niệm như thế, suy xét, khảo
sát, đạt đến sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy bằng tuệ, VÀO LÚC ẤY
trạch pháp giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị
tỳ khưu tu tập trạch pháp giác chi. VÀO LÚC ẤY, trạch pháp giác chi
của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị ấy, trong khi suy xét, khảo sát, đạt đến sự nghiên cứu
toàn diện về pháp ấy bằng tuệ, thì sự tinh tấn được khởi sự, không
bị trì trệ. Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu, trong
khi suy xét, khảo sát, đạt đến sự nghiên cứu toàn diện về pháp ấy
bằng tuệ, mà sự tinh tấn được khởi sự, không bị trì trệ, VÀO LÚC ẤY
tinh tấn giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập tinh tấn giác chi. VÀO LÚC ẤY, tinh tấn giác chi của vị
tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có sự tinh tấn đã được khởi sự, hỷ không liên hệ vật chất
khởi lên. Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO hỷ không liên hệ vật chất
khởi lên đối với vị tỳ khưu có sự tinh tấn đã được khởi sự, VÀO LÚC
ẤY hỷ giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập hỷ giác chi. VÀO LÚC ẤY, hỷ giác chi của vị tỳ khưu đi
đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có tâm hỷ, thì thân cũng an tịnh, tâm cũng an tịnh. Này
các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu có tâm hỷ, thân cũng an
tịnh, tâm cũng an tịnh, VÀO LÚC ẤY, tịnh giác chi được khởi sự đối
với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu tu tập tịnh giác chi. VÀO LÚC
ẤY, tịnh giác chi của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Đối với vị có thân được an tịnh, có sự an lạc, thì tâm được định.
Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO đối với vị tỳ khưu có thân được an
tịnh, có sự an lạc, tâm được định, VÀO LÚC ẤY, định giác chi được
khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ khưu tu tập định giác
chi. VÀO LÚC ẤY, định giác chi của vị tỳ khưu đi đến sự hoàn bị của
việc tu tập.
Vị ấy, đối với tâm đã được định tĩnh như thế, là người có trạng thái
xả tốt đẹp. Này các tỳ khưu, VÀO LÚC NÀO vị tỳ khưu là người có
trạng thái xả tốt đẹp đối với tâm đã được định tĩnh như thế, VÀO LÚC
ẤY, xả giác chi được khởi sự đối với vị tỳ khưu. VÀO LÚC ẤY, vị tỳ
khưu tu tập xả giác chi. VÀO LÚC ẤY, xả giác chi của vị tỳ khưu đi
đến sự hoàn bị của việc tu tập.
Này các tỳ khưu, bốn sự thiết lập niệm được tu tập như thế, được
thực hành thường xuyên như thế khiến cho bảy chi phần đưa đến giác
ngộ được hoàn bị.
(Minh và giải thoát được hoàn bị)
Này các tỳ khưu, bảy chi phần đưa đến giác ngộ được tu tập như thế
nào, được thực hành thường xuyên như thế nào khiến cho minh và giải
thoát được hoàn bị? Này các tỳ khưu, ở đây vị tỳ khưu tu tập niệm
giác chi nương tựa ở sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục, nương
tựa ở sự tịch diệt, có đích đến là sự buông bỏ;[17] tu tập trạch
pháp giác chi nương tựa ở sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục,
nương tựa ở sự tịch diệt, có đích đến là sự buông bỏ; tu tập tinh
tấn giác chi nương tựa ở sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục,
nương tựa ở sự tịch diệt, có đích đến là sự buông bỏ; tu tập hỷ giác
chi nương tựa ở sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục, nương tựa ở
sự tịch diệt, có đích đến là sự buông bỏ; tu tập tịnh giác chi nương
tựa ở sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục, nương tựa ở sự tịch
diệt, có đích đến là sự buông bỏ; tu tập định giác chi nương tựa ở
sự tách ly, nương tựa ở sự lìa ái dục, nương tựa ở sự tịch diệt, có
đích đến là sự buông bỏ; tu tập xả giác chi nương tựa ở sự tách ly,
nương tựa ở sự lìa ái dục, nương tựa ở sự tịch diệt, có đích đến là
sự buông bỏ.
Bảy chi phần đưa đến giác ngộ được tu tập như thế, được thực hành
thường xuyên như thế khiến cho minh và giải thoát được hoàn bị.
Đức Thế Tôn đã nói điều này. Được hoan hỷ, các vị tỳ khưu ấy thỏa
thích lời dạy của đức Thế Tôn.
–ooOoo–
Chú thích:
[1] Phần trong ngoặc đơn () không có ở Chánh
Kinh, được thêm vào để tiện việc theo dõi (ND).
[2] ānāpānasati = āna+apāna+sati,
āna là hơi thở vào, apāna là hơi thở ra, sati
là niệm, sự ghi nhớ.
[3] Từ thông dụng là ‘tứ niệm xứ.’
[4] Từ thông dụng là ‘bảy giác chi.’
[5] Chú ý đến từ “hoặc” (từ Pali là ‘vā’)
ở đầu câu và động từ “nhận biết” (pajānāti) trong nhóm 4
câu này. Có thể hiểu là ở pháp thiền này, hành giả không điều
khiển hơi thở theo ý mình mà để hơi thở tự nhiên rồi chú tâm
nhận biết sự diễn biến của hơi thở khi dài khi ngắn khác nhau.
[6] assasanto và assasāmi là các
biến thể của động từ assasati. Đa số các từ điển và các
bản dịch tiếng Anh đều ghi nghĩa cho động từ này là “thở vào,”
nên ở từng đôi như vậy trình bày “thở vào” trước rồi “thở ra”
sau. Còn ở bản dịch này, chúng tôi ghi nhận nghĩa của động từ
assasati là “thở ra” nên trình bày “thở ra” trước rồi “thở
vào” sau. Sự chọn lựa này được căn cứ vào 2 chứng cớ:
- Ở Chú Giải Tạng Luật, ngài Buddhaghosa
giải thích rằng: “Assāso ti bahi nikkhamanavāto. Passāso
ti anto pavisanavāto = Hơi thở ra là gió đi ra bên
ngoài. Hơi thở vào là gió đi vào bên trong” (Vinaya-atthakathā
tập 2, trang 408, theo bản in của Pali Text Society - PTS).
- Tự Điển Pali-English Dictionary của PTS
cũng ghi assasati là thở ra (trang 90), passasati
là thở vào (trang 447). Nếu là như vậy, phải chăng
phương pháp Ānāpānassati hay “Niệm hơi thở” nên được
trình bày và tu tập theo thứ tự hơi thở ra trước rồi mới đến
hơi thở vào? Việc thử nghiệm xin dành cho các hành giả, ở
đây chúng tôi chỉ trình bày theo sự nghiên cứu về văn tự.
[7] Trong bốn mệnh đề đầu, động từ được sử dụng
là pajānāti (nhận biết) và có liên từ “vā”
(hay là, hoặc là) xen vào giữa. Từ mệnh đề thứ năm trở đi, động
từ là sikkhati (thực tập, thực hành, học tập). Theo thiển
ý của cá nhân thì đến giai đoạn này, hành giả đã có sự tiến
triển trong sự tu tập hơi thở và các chi thiền bắt đầu sanh
khởi.
[8] Ngài Buddhaghosa giải thích là sabbakāya
(toàn thân) nên được hiểu là phần đầu, phần giữa, và phần cuối
của toàn bộ hơi thở ra mỗi khi thở ra, hoặc của toàn bộ hơi thở
vào mỗi khi thở vào (Vinaya-atthakathā tập 2, trang 411,
theo bản in của PTS).
Ngài Mahābhidhāna, ở tập Chú Giải
Saddhammappakāsinī, ghi rằng: ‘Trong khi làm cho được biết
rõ, trong khi làm cho rõ rệt phần đầu-giữa-cuối của toàn bộ hơi
thở vào, tôi sẽ thở vào’ vị ấy tập (Patisambhidāmagga-atthakathā
tập 2, trang 491, theo bản in của PTS).
[9] Ở nhóm 2 câu này, cụm từ
sabbakāyapatisamvedī (có cảm giác toàn thân) nên được hiểu
là ‘danh tính từ’ bổ nghĩa cho chủ từ là vị tỳ khưu, còn động từ
chính (finite verb) vẫn là thở ra và thở vào.
[10] Tương tợ như trên, ở nhóm 2 câu này, từ
passambhayam (trong khi làm an tịnh) nên được hiểu là ‘phân
từ hiện tại, thể liên tiến (progressive)’ bổ nghĩa cho
chủ từ là vị tỳ khưu, còn động từ chính (finite verb) vẫn
là thở ra và thở vào. Cách giải thích này được áp dụng tương tợ
cho các nhóm 2 câu ở bên dưới.
[11] anupassati (anu + passati):
passati có nghĩa là ‘nhìn, xem, coi,’ còn anu là
‘dõi theo, lần theo’ nên từ anupassati được ghi nghĩa là
‘quan sát’ thay vì ‘quán’ hay ‘tùy quán,’ để dễ hiểu.
[12] Các mệnh đề điều kiện về thời gian “VÀO LÚC
NÀO” và “VÀO LÚC ẤY” được viết dưới dạng in hoa để tiện phân
biệt.
[13] Trong câu: “vị tỳ khưu sống có sự quan sát
thân ở trên thân, có nhiệt tâm, có sự nhận biết rõ rệt, có niệm,
thì có thể chế ngự tham và ưu phiền ở thế gian” thì hai động từ
“sống” (viharati) và “có thể chế ngự” (vineyya) là
động từ chính (finite verb), còn các cụm từ còn lại bổ
nghĩa cho chủ từ là vị tỳ khưu.
[14] Các hành giả tu tập về hơi thở nên chú ý
điều kiện này.
[15] ajjhupekkhitā (người có trạng thái
xả) là trường hợp văn phạm tương tợ như các từ gantu, sotu,
netu, vattu, jetu, v.v...
[16] Trong trường hợp này “tâm đã được định
tĩnh” là túc từ, là đối tượng của danh động từ ajjhupekkhitā
(người có trạng thái xả), nghĩa là hành giả có trạng thái xả đối
với cái “tâm đã được định tĩnh.” Cấu trúc Pali ở câu này tương
đối phức tạp về mặt văn phạm.
[17] bhāveti có nghĩa là “làm cho hiện
hữu, tu tập, phát triển” là động từ chính (finite verb),
túc từ là “niệm giác chi” và niệm giác chi này được đặt nền tảng
ở sự tách ly, ở sự lìa ái dục, ở sự tịch diệt, và có đích đến là
sự buông bỏ.
* * * * ** * * * * * |
