|
SĀ 1025
TẬT BỆNH
Hòa thượng Thích Đức Thắng dịch
Bình Anson hiệu đính dựa theo bản Anh dịch của Bhikkhu Anālayo
Tôi nghe như vầy. Một thời Đức Phật ở trong vườn Cấp cô độc, rừng
cây Kỳ-đà, tại nước Xá-vệ. Bấy giờ có một tỳ-khưu tuổi trẻ mới học,
xuất gia trong pháp và luật này chưa được lâu, ít người thân quen,
một mình làm lữ khách, không có người cung cấp, đang trú ở nhà dành
cho khách tăng ngoài rìa xóm làng, bệnh đau nguy khốn.
Bấy giờ có một nhóm tỳ-khưu đến chỗ Phật, đảnh lễ dưới chân, rồi
ngồi lui qua một bên, bạch Phật:
“Bạch Thế Tôn, có một tỳ-khưu tuổi trẻ mới học, xuất gia trong pháp
và luật này chưa được lâu, ít người thân quen, một mình làm lữ
khách, không có người cung cấp, đang trú ở nhà dành cho khách tăng
ngoài rìa xóm làng, bệnh đau nguy khốn. Trong số những tỳ-khưu có
bệnh nguy khốn như thế, nhiều người đã chết, không sống nổi. Lành
thay! Xin Thế Tôn vì thương xót mà đến viếng trú xứ đó.”
Bấy giờ, Thế Tôn im lặng nhận lời. Buổi chiều, sau khi từ thiền
tịnh dậy, Thế Tôn đến trú xứ này. Tỳ-khưu bị bệnh này từ xa trông
thấy Thế Tôn, vịn giường muốn ngồi dậy.
Phật bảo tỳ-khưu: “Hãy nằm nghỉ, chớ ngồi dậy! Tỳ-khưu có thể
chịu đựng được khổ đau không?”
Tỳ-khưu bạch Phật: “Bệnh của con không thuyên giảm và thân con
không được an ổn; các thứ khổ bức bách càng tăng thêm, không giảm
bớt. Giống như người có nhiều sức mạnh bắt lấy người gầy yếu đuối,
dùng dây trói chặt vào đầu rồi dùng hai tay siết chặt làm cho đau
đớn vô cùng. Hiện tại sự đau đớn của con còn hơn thế nữa.
“Giống như tên đồ tể dùng dao bén mổ bụng bò lấy nội tạng nó ra.
Làm sao con bò ấy chịu đựng được sự đau đớn ở bụng? Hiện tại bụng
của con còn đau đớn hơn thế nữa.
“Giống như hai lực sĩ bắt một người yếu đuối treo lên trên lửa
rồi đốt hai chân. Hiện tại hai chân của con còn nóng hơn thế nữa.
Bệnh khổ của con chỉ gia tăng, không giảm bớt.”
Phật bảo tỳ-khưu bị bệnh: “Bây giờ Ta hỏi ông, cứ đáp cho Ta theo
ý của ông. Ông có hối hận về điều gì chăng?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch
Phật: “Bạch Thế Tôn, thật sự, con có hối hận.”
Phật bảo tỳ-khưu bị bệnh: “Ông có phạm giới chăng?” Tỳ-khưu bị
bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, thật sự, con không phạm giới.”
Phật bảo tỳ-khưu bị bệnh: “Nếu ông không phạm giới, tại sao ông
lại hối hận?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Con tuổi trẻ xuất gia chưa
bao lâu, đối với pháp thượng nhân và tri kiến thắng diệu chưa có sở
đắc. Con tự nghĩ, lúc mệnh chung không biết sẽ sinh về nơi đâu? Cho
nên con sinh ra hối hận.”
Phật bảo tỳ-khưu bị bệnh: “Nay Ta hỏi ông, cứ đáp cho Ta theo ý
của ông. Vì có mắt nên có nhãn thức, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh
bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì có nhãn thức nên
có nhãn xúc, và do nhãn xúc làm nhân làm duyên nên sinh ra cảm thọ
khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên trong, phải không?”
Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Vì có tai nên có nhĩ thức, phải không?” Tỳ-khưu
bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì có nhĩ
thức nên có nhĩ xúc, và do nhĩ xúc làm nhân làm duyên nên sinh ra
cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên trong, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Vì có mũi nên có tỷ thức, phải không?” Tỳ-khưu bị
bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì có tỷ thức
nên có tỷ xúc, và do tỷ xúc làm nhân làm duyên nên sinh ra cảm thọ
khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên trong, phải không?”
Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Vì có lưỡi nên có thiệt thức, phải không?”
Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì
có thiệt thức nên có thiệt xúc, và do thiệt xúc làm nhân làm duyên
nên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên
trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng
vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Vì có thân nên có thân thức, phải không?” Tỳ-khưu
bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì có thân
thức nên có thân xúc, và do thân xúc làm nhân làm duyên nên sinh ra
cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên trong, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Vì có ý nên có ý thức, phải không?” Tỳ-khưu bị
bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Vì có ý thức
nên có ý xúc, và do ý xúc làm nhân làm duyên nên sinh ra cảm thọ
khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không lạc bên trong, phải không?”
Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có mắt thì không có nhãn thức, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi
tiếp: “Nếu không có nhãn thức thì không có nhãn xúc, và do đó, không
có nhãn xúc làm nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc
không khổ không lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch
Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có tai thì không có nhĩ thức, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi
tiếp: “Nếu không có nhĩ thức thì không có nhĩ xúc, và do đó, không
có nhĩ xúc làm nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc
không khổ không lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch
Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có mũi thì không có tỷ thức, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi
tiếp: “Nếu không có tỷ thức thì không có tỷ xúc, và do đó, không có
tỷ xúc làm nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc không
khổ không lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật:
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có lưỡi thì không có thiệt thức, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi
tiếp: “Nếu không có thiệt thức thì không có thiệt xúc, và do đó,
không có thiệt xúc làm nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc,
hoặc không khổ không lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh
bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có thân thì không có thân thức, phải
không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi
tiếp: “Nếu không có thân thức thì không có thân xúc, và do đó, không
có thân xúc làm nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc
không khổ không lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch
Phật: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
Phật hỏi tiếp: “Nếu không có ý thì không có ý thức, phải không?”
Tỳ-khưu bị bệnh bạch: “Bạch Thế Tôn, đúng vậy.” Phật hỏi tiếp: “Nếu
không có ý thức thì không có ý xúc, và do đó, không có ý xúc làm
nhân làm duyên sinh ra cảm thọ khổ, hoặc lạc, hoặc không khổ không
lạc bên trong, phải không?” Tỳ-khưu bị bệnh bạch Phật: “Bạch Thế
Tôn, đúng vậy.”
Phật bảo tiếp: “Cho nên, tỳ-khưu, phải khéo tư duy pháp như vậy,
thì lúc mệnh chung mới tốt đẹp được và đời sau cũng tốt đẹp.”
Bấy giờ, Thế Tôn vì tỳ-khưu bị bệnh mà nói pháp, chỉ dạy, soi
sáng, làm cho an vui, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy ra đi. Sau khi Thế
Tôn đi rồi, không lâu sau, tỳ-khưu mệnh chung. Khi sắp mệnh chung,
các căn của tỳ-khưu ấy vui tươi, tướng mạo thanh tịnh, sắc da tươi
sáng.
Lúc ấy, nhiều tỳ-khưu đi đến chỗ Phật, đảnh lễ dưới chân, rồi
ngồi lui qua một bên, bạch Phật: “Bạch Thế Tôn, tỳ-khưu trẻ tuổi kia
bị bệnh nguy khốn, nay đã mệnh chung. Khi vị ấy sắp qua đời, các căn
vui tươi, tướng mạo thanh tịnh, sắc da tươi sáng. Bạch Thế Tôn,
tỳ-khưu ấy sinh về nơi nào? Thọ sinh ra sao? Đời sau thế nào?”
Phật bảo các tỳ-khưu: “Sự mệnh chung của tỳ-khưu ấy thật sự là
quý báu. Sau khi Ta nói Pháp, tỳ-khưu ấy hiểu biết rõ ràng, an trú
vào Pháp và không còn sợ hãi, đã đắc Bát-niết-bàn. Các ông nên cung
kính giữ gìn xá-lợi của vị ấy.”
Bấy giờ, Thế Tôn thọ ký cho tỳ-khưu ấy là bậc nhất. Phật nói kinh
này xong, các tỳ-khưu nghe những gì Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.
SN 35.74
BỆNH (1)
Hòa thượng Thích Minh Châu dịch
Bình Anson hiệu đính dựa theo bản Anh dịch của Bhikkhu Bodhi
Nhân duyên ở Sāvatthi. Rồi một tỳ-khưu đi đến Thế Tôn. Sau khi
đến, đảnh lễ, ngồi xuống một bên, tỳ-khưu ấy bạch Thế Tôn: “Trong
tịnh xá của chúng con, bạch Thế Tôn, có một tỳ-khưu mới thọ giới, ít
người biết đến, bị bệnh hoạn, đau đớn, bị trọng bệnh. Lành thay,
bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn đi đến tỳ-khưu ấy vì lòng từ mẫn.”
Rồi Thế Tôn sau khi nghe những từ “mới thọ giới” và “bệnh”, và
biết được tỳ-khưu ấy ít được người biết đến, liền đi đến tỳ-khưu ấy.
Tỳ-khưu ấy thấy đức Phật từ xa đi đến, liền gượng dậy trên giường.
Thế Tôn liền nói với tỳ-khưu ấy: “Thôi, này tỳ-khưu, ông chớ có
gượng dậy trên giường. Có những chỗ ngồi đã soạn sẵn, Ta sẽ ngồi tại
đấy.”
Rồi Thế Tôn ngồi trên chỗ ngồi đã soạn sẵn và nói với tỳ-khưu ấy:
“Này tỳ-khưu, ông có kham nhẫn được không? Ông có chịu đựng được
không? Có phải khổ thọ giảm thiểu, không tăng trưởng? Có phải có
triệu chứng giảm thiểu, không phải tăng trưởng?”
“Bạch Thế Tôn, con không thể kham nhẫn, không thể chịu đựng. Con
cảm giác các khổ thọ rất mãnh liệt. Chúng tăng trưởng, không có giảm
thiểu. Có triệu chứng tăng trưởng, không giảm thiểu.”
“Này tỳ-khưu, mong rằng ông không có gì nghi ngờ, không có gì hối
hận.”
“Bạch Thế Tôn, con có nhiều nghi ngờ, nhiều hối hận.”
“Này tỳ-khưu, mong rằng ông không có gì nghi ngờ, không có gì hối
hận về giới hạnh của mình.”
“Bạch Thế Tôn, con không có gì nghi ngờ, không có gì hối hận về
giới hạnh của mình.”
“Này tỳ-khưu, nếu đối với giới hạnh của mình, ông không có gì
đáng để khiển trách, thì tại sao ông có nhiều nghi ngờ, nhiều hối
hận?”
“Bạch Thế Tôn, con hiểu rằng Pháp mà Thế Tôn đã giảng dạy không
phải vì mục đích thanh tịnh trì giới.”
“Này tỳ-khưu, nếu ông hiểu rằng Pháp mà Ta đã giảng dạy không
phải vì mục đích thanh tịnh trì giới, thì ông hiểu Pháp mà Ta đã
giảng dạy là vì mục đích gì?”
“Bạch Thế Tôn, con hiểu rằng Pháp do Thế Tôn đã giảng dạy là để
ly tham.”
“Lành thay, lành thay, này tỳ-khưu! Lành thay, này tỳ-khưu, ông
hiểu rằng Pháp do Ta đã giảng dạy là để ly tham. Pháp do Ta đã giảng
dạy là để đoạn tận ái.
“Ông nghĩ thế nào, này tỳ-khưu, mắt là thường hay vô thường?” –
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.” – “Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” –
“Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại,
có hợp lý chăng nếu quán cái ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là
tôi, cái này là tự ngã của tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Tai là thường hay vô thường?” – “Là vô thường, bạch Thế Tôn.” –
“Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” – “Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái
gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái
ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của
tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Mũi là thường hay vô thường?” – “Là vô thường, bạch Thế Tôn.” –
“Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” – “Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái
gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái
ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của
tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Lưỡi là thường hay vô thường?” – “Là vô thường, bạch Thế Tôn.” –
“Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” – “Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái
gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái
ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của
tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Thân là thường hay vô thường?” – “Là vô thường, bạch Thế Tôn.” –
“Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” – “Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái
gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái
ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của
tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Ý là thường hay vô thường?” – “Là vô thường, bạch Thế Tôn.” –
“Cái gì vô thường là khổ hay lạc?” – “Là khổ, bạch Thế Tôn.” – “Cái
gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái
ấy là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của
tôi’?” – “Thưa không, bạch Thế Tôn.”
“Thấy vậy, này tỳ-khưu, bậc đa văn thánh đệ tử nhàm chán đối với
mắt, nhàm chán đối với tai, nhàm chán đối với mũi, nhàm chán đối với
lưỡi, nhàm chán đối với thân, nhàm chán đối với ý. Do nhàm chán, vị
ấy ly tham. Do ly tham, vị ấy giải thoát. Trong sự giải thoát, trí
khởi lên: ‘Ta đã được giải thoát.’ Vị ấy biết rõ: ‘Sinh đã tận, phạm
hạnh đã thành, những việc nên làm đã làm, không còn trở lui trạng
thái này nữa.’”
Thế Tôn thuyết như vậy, tỳ-khưu ấy hoan hỷ, tín thọ lời Thế Tôn
dạy. Và trong khi lời dạy này được nói lên, tỳ-khưu ấy khởi lên pháp
nhãn ly trần vô cấu: “Phàm cái gì có sinh khởi, tất cả cái ấy đều có
đoạn diệt.”
Itipi so Bhagavā Arahaṃ Sammāsambuddho
Vijjācaraṇasampanno Sugato Lokavidū
Anuttaro Purisadammasārathi
Satthā devamanussānaṃ
Buddho Bhagavāti.
Svākkhāto bhagavato dhammo
Sandiṭṭhiko
akāliko ehipassiko
Opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti.
Supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho
Ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho
Ñāyapaṭipanno bhagavato
sāvakasaṅgho
Sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho
Yadidaṃ
cattāri purisayugāṇi atthapurisapuggalā
Esa bhagavato
sāvakasaṅgho
Āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaranīyo
Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
Đầu ngọn
cờ
Dhajagga Sutta, SN 11.3
"Này các Tỳ-khưu, Ta nói như sau: Khi quý vị đi vào rừng, đi đến
gốc cây hay đi đến nhà trống, nếu run sợ, hoảng hốt, hay lông tóc
dựng ngược có khởi lên, trong khi ấy hãy niệm nhớ đến Ta: 'Ngài
là Thế Tôn, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế
Gian Giải, Vô Thượng Sĩ Ðiều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật,
Thế Tôn'.
Này các Tỳ-khưu, khi quý vị niệm nhớ đến Ta, thời sợ hãi, hoảng
hốt hay lông tóc dựng ngược có khởi lên, sẽ được tiêu diệt.
Nếu quý vị không niệm nhớ đến Ta, hãy niệm nhớ đến Pháp: 'Ðây
là Pháp do Thế Tôn khéo thuyết, thiết thực hiện tại, có quả tức
thời, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, do người trí tự mình
giác hiểu.'
Này các Tỳ-khưu, khi quý vị niệm nhớ đến Pháp, thời sợ hãi, hoảng
hốt hay lông tóc dựng ngược có khởi lên sẽ tiêu diệt.
Nếu quý vị không niệm nhớ đến Pháp, hãy niệm nhớ đến chúng Tăng:
'Chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Thiện hạnh; chúng Tăng đệ tử Thế
Tôn là bậc Trực hạnh; chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Chánh hạnh;
chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Như pháp hạnh, tức là bốn đôi, tám
chúng. Chúng Tăng đệ tử này của Thế Tôn đáng được cúng dường, đáng
được hiến dâng, đáng được bố thí, đáng được chấp tay, là vô thượng
phước điền ở trên đời.'
Này các Tỳ-khưu, khi quý vị niệm nhớ đến chúng Tăng, thời sợ hãi,
hoảng hốt, hay lông tóc dựng ngược có khởi lên sẽ tiêu diệt.
Vì sao? Này các Tỳ-khưu, Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri đã
ly tham, ly sân, ly si, không nhát gan, không hoảng hốt, không hoảng
sợ, không hoảng chạy.
* * * * * * |
